D'r Lange Jan
De torens van de Oranje Nassaumijn I kregen van de bevolking de naam D’r Lange Jan en ’t Lang Lies. De laatste werd in augustus 1976 opgeblazen, enkele dagen later de eerste, de 135 meter hoge schoorsteen van de Oranje Nassau, maar de kolos viel naar de verkeerde kant. De schoorsteen raakte hoogspanningskabels en viel bovenop een leegstaand pand. Ter gelegenheid van de afbraak van deze toren werd een afscheidsprentje uitgegeven.
Eind maart 2012 werd er begonnen met de aanleg van een park de wijk Grasbroek. Een park waar ook het monument D’r Lange Jan is geplaatst met op de achtergrond een stuk mijnmuur.
Een monument geplaatst als herinnering aan de Mijn en de befaamde torens en aan de val in de verkeerde richting.
De in 2008 overleden Heerlense schrijver Herman Cox maakte die val van dichtbij mee en schreef er een gedicht over.
Samen met Lange Lies vormde Lange Jan de herkenningspunten voor iedereen die huiswaarts keerde naar Heerlen, per trein of per auto. Ze gaven een bijna-thuisgevoel zodra ze in zicht kwamen. ’s Avonds waren ze zichtbaar door de rode lampjes ON I. Die lampjes zijn behouden en branden nog op de mijnschacht die behouden bleef en waarin nu het Nederlands Mijnmuseum gevestigd is. De schacht is in 2010 gekozen tot een van de vijf Landmarks van Limburg. Herinneringen van (oud)Heerlenaren aan de torens op Heerlen Vertelt : heerlenvertelt.nl
Op internet zijn filmpjes te vinden van de val van de Lange Jan. Wiel Knipa schreef het lied D’r Lange Jan Marsj, een lied dat iedere Heerlenaar kende in die tijd en dat weleens het Heerlens volkslied genoemd wordt.
D'r Lange Jan Marsj
Paris hat zienne Eifeltoer, i Kölle sjteet d'r Doom,
in Brussel sjteet ‘t menneke en iemmieteert d'r Donausjtroom.
In Heële sjteet d'r Lange Jan te sjwame daag en nach.
Woeë is deë miensj van Heële, deë noets 'ns hat gezach:
Refrein:
Kiek 'ns doa, kiek 'ns doa, doa stjeet d'r Lange Jan !
Dat is d'r langste keël deë uëver Heële kiekke kan !
D'r Lange Jan kint jiëker kink.
Deë is joa graad ezoë bekint wie ozze wink !
En is me ins wiet voet geweë, en wilt op heem agoa,
da züt me, wied va Heële al, d'r Lange Jan gans mechtig sjtoa.
Dan sjteet e doa wie inne vrunk, deë ummer op dich wach.
Woeë is deë miensj van Heële, deë noets 'ns hat gezach:
Een filmpje met het liedje D’r Lange Jan Marsj gezongen door Wiel Knipa is te bekijken en te beluisteren op demijnen.nl
Foto's: Leonie Robroek
Inne jecke sjlaag va d’r Jan
D’r daag dat mit inne sjlaag
Ing wolk va sjtub en root
De letste piep, d’r lange jong
D’r good verkieërde kank óp gong
En bekans bei ós noa binne vool
Wie ós wueninge verdwieëne
Hinger esjgerdienge
Doe lag de pap de mam
Ich zal ’t noeëts vergeëte
Ziene erm um heur sjouwer zoeë werm
En zag: joa miensjke, woa kinne
Vier uëvernui beginne
En… me is opnuits begós
Me is ja wer goa boare
Aod water geet nit mieë verloare
’t Dónkere naat ziet nuj leech
De pómpe die zint wer goa zinge
Sjiek wiel va d’r sjach
Weëdt ópnuj wer oetgevónge
En Wiel, vier blieve ummer va dich hoate
Die wermde va vreuger
Mót ummer bei ós blieve
Ummer same mit d’r Huub
Deë goodlachse Kater
Keule vier koelwater in werm herinnering.
Gepubliceerd in: Jetzes, Hennie en Robroek, Leonie. “Woorden wandelen weer; leven en werk van Herman Cox”, Heerlen, 2012.